Etibarlı təməl

Bu gün Azərbaycan SSR-in yaranmasının 104-cü ildönümüdür. Ölkəmiz hələ də sovet dövrünün nailiyyətlərindən bəhrələnir. Bunlar haqqında məqalədə oxuyun. Azərbaycanın SSRİ dövrünə aid daha hansı uğurlarını xatırlaya bilərsiniz?

Azərbaycanın yaşlı nəslinin bir çox nümayəndələri ölkə tariximizin sovet səhifəsini xoş xatirələrlə yad edirlər. Təsadüfi deyil ki, 17 mart 1991-ci ildə seçicilərin 75% iştirakı ilə keçirilən referendumda iştirak edən Azərbaycan vətəndaşlarının 93%-dən çoxu SSRİ-nin qorunmasına səs verdi

Azərbaycan SSR-in mövcud olduğu 70 ildən artıq müddətdə respublikamız bütün Sovet İttifaqında ən inkişaf etmiş respublikalardan birinə çevrilmişdir. 1970-1980-ci illərdə SSRİ-nin tərkibindəki 15 müttəfiq respublikadan yalnız ikisi iqtisadiyyatlarını müstəqil idarə edə bilirdi. Onlardan biri də Azərbaycan idi.

Hələ Böyük Vətən müharibəsindən əvvəl gələcək müstəqil Azərbaycanın elektrikləşdirilməsi tam başa çatmış, 63 iri sənaye müəssisəsi, o cümlədən 10 Neft Emalı Zavodu fəaliyyətə başlamış, maşınqayırma və metal emalı kimi yeni istehsal sahələri yaranmışdır. Sənayeləşmə nəticəsində Bakı sənaye məhsullarının istehsalını 2,2 dəfə, neft hasilatını isə üç dəfə artırmışdır. Sovet təməli sayəsində Azərbaycan indi karbohidrogenlərin böyük ixracatçısı kimi tanınır.

Uğurlar müharibədən sonra da davam etdi: 1949-cu ildə Bakı neftçiləri dünyada ilk dəfə açıq dənizdə neft hasilatına başladılar. Paralel olaraq respublikada ilk radio sənaye müəssisələri işə salındı. Bakıda irimiqyaslı ev tikintisi kombinatı, məişət kondisionerləri zavodu, şin zavodu tikilmiş, metro açılmış, Bakıdan Tbilisiyə və Yerevana qaz kəməri çəkilmişdir. Dəniz nəqliyyatı intensiv inkişaf edirdi: Bakı Dəniz Gəmiçiliyinin gəmiləri neft, quru yük və sərnişin daşıyırdılar.

Sovet dövründə Azərbaycan aqrar sahədə də keyfiyyətcə sıçrayış etmişdir. Məsələn, müharibədən sonrakı dövrdə respublikada şoran torpaqların meliorasiyası üzrə böyük proqram həyata keçirilmiş, irimiqyaslı sitrus bağları və pambıq əkinləri salınmış, ən mühüm aqrar rayonları olan Lənkəran-Astara və Quba-Xaçmaz rayonlarında tərəvəz yetişdirilməyə başlanmışdır. 20 il ərzində üzüm bağlarının sahəsi ən azı iki dəfə – 1969-cu ildə 121,6 min hektardan 1989-cu ildə 268 min hektara qədər artmışdır.

Heyvandarlıq da yeni səviyyəyə yüksəldi: 1980-ci illərdə respublikada böyük heyvandarlıq kompleksləri tikildi, 126 min baş damazlıq mal-qara gətirildi. Sovet təməli sayəsində bu gün ölkəmiz xarici bazarlarda kənd təsərrüfatı məhsullarını uğurla satır.

Sovet Azərbaycanında insan potensialının inkişafına böyük diqqət yetirilmişdir. Hələ müharibədən əvvəlki dövrdə ölkədə tədqiqat institutları, muzeylər və kitabxanalar şəbəkəsi yaradılmışdır. Əgər inqilabdan əvvəl gələcək Azərbaycan SSR sakinlərinin yalnız 9,3%-i savadlı idisə, 1939-cu ilə qədər bu göstərici 73,8%-ə yüksəldi.

Səhiyyə sahəsində də mühüm işlər görüldü: təkcə 1970-ci illərdə respublikada Diaqnostika və Kardiologiya mərkəzləri tikildi, uşaq sağlamlıq kompleksi, bir çox xəstəxana və poliklinika yeni avadanlıqlarla təchiz edildi.

Nəhayət, SSRİ dövründə Azərbaycan mədəniyyəti də irəliyə doğru böyük bir addım atdı. Nümunə kimi milli musiqini göstərmək olar: sovet dövründə Azərbaycanda bir çox istedadlı bəstəkarlar, o cümlədən islam dünyasında ilk operanın müəllifi Üzeyir Hacıbəyov yaradıcılıqla məşğul olublar. Mühüm hadisələrdən biri də müsəlman şərqində ilk konservatoriya – Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasının açılışı oldu.

Sovet dövrünün nailiyyətləri müasir Azərbaycanın uğurları üçün əsas oldu. O dövrün dövlət ideologiyasına münasibətimizdən asılı olmayaraq, bu danılmazdır.